Ponad połowa obstawianych w Polsce zakładów bukmacherskich dotyczy meczów piłki nożnej. Za takim wyborem graczy stoi na pewno ogromna popularność tego sportu w naszym kraju i przeświadczenie typerów, że o piłce nożnej wiedzą wszystko. Jednak nie tylko znajomość wybranej dyscypliny sportowej decyduje o tym, jakie są szanse na wygrane zakłady bukmacherskie. Dlatego w tym tekście sprawdzimy, jak to jest z przewidywalnością najpopularniejszych sportów: w których prognozowane wyniki stosunkowo często się sprawdzają i tym samym są one łatwe do typowania, a które regularnie sprawiają niekoniecznie miłe niespodzianki.
Od czego zależy przewidywalność sportu?
Wszyscy powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że zakłady bukmacherskie niosą ze sobą spore ryzyko przegrania postawionych pieniędzy. Nawet wtedy, gdy jesteśmy na 99.9% pewni, że wygra faworyt, istnieje ta 0.01% prawdopodobieństwa, że spotkanie zakończy się innym wynikiem. Na tym właśnie polega cały urok sportu – nieprzewidywalność, która gwarantuje silne emocje. Jednak przyglądając się poszczególnym dyscyplinom sportowym można dojść do wniosku, że niektóre z nich są bardziej, a inne mniej przewidywalne. W niektórych niespodzianki są na porządku dziennym, a w innych najczęściej łatwo jest przewidzieć, jakim wynikiem skończy się spotkanie. Od czego to zależy?
Czynników jest wiele – pokrótce opiszemy te najważniejsze:
- Z punktu widzenia statystyki ogromne znaczenie ma to, czy na daną dyscyplinę sportową obstawia się 2- czy 3-drogowe zakłady bukmacherskie (chodzi o zakład na wynik spotkania). Jeśli możliwa jest tylko wygrana gospodarzy lub wygrana gości, gracz ma teoretycznie 50% szans na wygranie zakładu (niezależnie od tego, który typ obstawi). Natomiast jeśli w grę wchodzi także remis, każda z selekcji ma już tylko 33% szans na poprawność, a więc tego typu zakłady bukmacherskie są znacznie trudniejsze do prawidłowego obstawienia.
- Jednym z ważniejszych czynników jest też to, czy chodzi o sport zespołowy, czy indywidualny. Kiedy w meczu bierze udział cała drużyna, słabsza forma 1 zawodnika nie powinna aż tak mocno wpływać na wynik spotkania, ponieważ na to pracuje cały zespół. Poza tym często wybrany gracz może zostać zastąpiony przez innego. Natomiast w sporcie takim jak choćby tenis losy meczu zależą głównie od formy indywidualnych zawodników – jeśli w danym dniu zawodnik jest w kiepskiej dyspozycji, nikt nie może go zastąpić. Choć z drugiej strony warto uwzględnić fakt, że dla typera łatwiej jest zebrać aktualne dane o 1 zawodniku niż o całej drużynie i przeanalizować statystyki tego 1 sportowca – to z kolei przemawia za łatwiejszym typowaniem sportów indywidualnych.
Kolejnym aspektem jest to, czy w obstawianej dyscyplinie sportowej decydujące znaczenie mają nie tylko umiejętności i forma zawodnika, ale też jakość jego sprzętu. Dla przykładu w żużlu motocykl jest równie ważny co człowiek, który go dosiada, więc typowanie poprawnych wyników zależy też od właściwej oceny maszyny. Analogicznie jest w wyścigach konnych, choć tu oczywiście chodzi o analizę możliwości zwierzęcia. - Znaczenie ma także to, czy zawody/mecze odbywają się w zamkniętym pomieszczeniu czy na dworze, gdyż w tym drugim przypadku niekorzystne warunki atmosferyczne mogą mocno namieszać w wynikach rywalizacji. Paradoksalnie są nawet tacy zawodnicy, którzy największe szanse mają na wygraną, kiedy pogoda jest niesprzyjająca, bo znacznie lepiej radzą sobie w złych warunkach pogodowych niż pozostali zawodnicy (podczas gdy w neutralnych warunkach wypadają co najwyżej przeciętnie). Dlatego jeśli mamy do czynienia ze sportem halowym, łatwiej będzie nam wybrać poprawne typy bukmacherskie.
- Pod uwagę trzeba też wziąć to, czy w danym sporcie padają z reguły niskie czy wysokie wyniki punktowe/bramkowe. Im wyższe przeciętne wyniki, tym łatwiej jest przewidzieć, kto zostanie zwycięzcą, a tzw. przypadkowe punkty nie mają tak dużego wpływu na ostateczny wynik rywalizacji.
- Ponadto trzeba wziąć pod uwagę także kwestie, które nie są związane z charakterem samego sportu, ale z tzw. realiami. Przykładowo, jeśli w danej lidze jest bardzo wyrównany poziom, faworyci mogą ulegać outsiderom wyjątkowo często, a wynik rywalizacji jest bardzo trudny do przewidzenia.
Jeszcze innym zagadnieniem jest kwestia tego, czy w sporcie/lidze dochodzi do ustawek, które mogą niweczyć nawet najbardziej profesjonalnie wytypowane zakłady bukmacherskie. Co bardzo ważne, przekupiona drużyna czy zawodnik nie musi od razu doprowadzić do zaskakującej przegranej. W końcu bukmacherzy oferują zakłady bukmacherskie na mnóstwo pobocznych zdarzeń, w przypadku których także są oferowane wysokie kursy (np. outsider na wyjeździe strzeli gola jako pierwszy, liczba goli over 2.5 do przerwy itp.).
Piłka nożna – przewidywalność
Wiemy już, jakie są najważniejsze czynniki, które wpływają na przewidywalność dyscyplin sportowych. Przyjrzyjmy się więc teraz najpopularniejszym sportom, sprawdzając, czy w ich przypadku łatwo, czy trudno jest wytypować prawidłowe zakłady bukmacherskie. Na pierwszy ogień idzie oczywiście dyscyplina sportowa, która w Polsce jest najczęściej obstawiana, tj. piłka nożna. Na ogólne pytanie, czy sport ten należy do grona dyscyplin o dużej przewidywalności wyników, trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jednak na pewno jest kilka czynników, które wpływają na możliwości w zakresie poprawnego typowania wyników meczów mocno negatywnie.
Po pierwsze możliwy wynik spotkania piłkarskiego to wygrana gospodarzy, wygrana gości albo remis. Już tylko to powoduje, że czysto teoretyczne szanse na poprawność każdej z selekcji to tylko 33%. Oczywiście gracze mogą sobie z tym radzić, obstawiając nie główne rynki 1X2, a np. zakłady bukmacherskie DNB (zakłady bez remisu), w przypadku których remis oznacza zwrot stawki na konto gracza. Trzeba jednak pamiętać, że kursy bukmacherskie dla takich zakładów są niższe niż dla zakładów 1X2.
Po drugie w meczach piłki nożnej pada zazwyczaj niewiele bramek. Dlatego o wygranej jednego czy drugiego zespołu bardzo często decyduje tylko 1 gol, który jest wynikiem 1 dobrej akcji (lub 1 błędnej akcji przeciwnika). Zdarza się też, że zwycięska bramka jest dziełem przypadku! Porównajmy to z sytuacją np. w koszykówce, gdzie zdobywanych jest po obu stronach nawet po ponad 100 punktów, więc nie można tam mówić o tak dużym znaczeniu szczęścia czy przypadku.
Do tego wszystkiego dochodzą pomyłki sędziowskie, które na szczęście są coraz bardziej eliminowane dzięki wykorzystaniu systemu VAR. Jednak takie elementy, jak faule i zagrania ręką, które mogą być w różny sposób interpretowane przez arbitra spotkania, to coś, czego nie da się uniknąć. A kary wyznaczane za takie przewinienia mogą zmienić wynik meczu (zwłaszcza gdy chodzi o rzuty karne).
Jednocześnie typowanie wyników meczów piłki nożnej może być trudniejsze w ligach o bardzo wyrównanym poziomie. Tu za najlepszy przykład służy angielska Premiere Ligue, gdzie drużyny z końca tabeli dość często wygrywają z czołowymi zespołami, a od faworyta do underdoga jest naprawdę niedaleko. Czasem na wyniki rywalizacji piłkarskiej wpływ ma też pogoda, choć na pewno nie aż tak, jak to się dzieje np. w skokach narciarskich.
Zdecydowanie większym problemem jest ewentualna korupcja, chociaż nie w każdej lidze i nie dla każdego rodzaju spotkań. Mecze rozgrywane przez wyższe ligi krajowe, reprezentacje narodowe czy też zespoły grające w pucharach typu Liga Mistrzów raczej nie powinny być podejrzewane o tzw. ustawki. Zwłaszcza kiedy mowa jest o topowych europejskich ligach (takich jak np. La Liga, Premier League, Bundesliga), trzeba mieć świadomość, że sponsorzy wkładają w nie kosmiczne pieniądze, a ewentualne skandale korupcyjne mogłyby skutkować totalną kompromitacją i rezygnacją sponsorów. Co nie oznacza, że do takich afer nie dochodziło w najlepszych ligach w przeszłości (patrz np. Afera Calciopoli z 2006 r. we włoskiej lidze Serie A) i że na pewno nie będzie do nich dochodzić ponownie. Jeśli jednak chodzi o tego rodzaju oszustwa, to są one dużo bardziej prawdopodobne w dalszych ligach krajowych (np. 3 lidze polskiej) czy nawet pierwszych ligach, m.in. z państw dawnego ZSRR (Rosja, Gruzja, Łotwa, Litwa itd.) czy południa Europy (np. Grecja, Rumunia, Serbia, Chorwacja, Macedonia, Albania itp.). Oczywiście tak realne ryzyko dotyczące możliwości korupcji w tego typu meczach piłki nożnej powoduje, że trudno przewidzieć, co się wydarzy w meczu i jakie zakłady bukmacherskie mają duże szanse na wygraną.
To, co można zaliczyć na plus, jeśli chodzi o przewidywalność piłki nożnej, to jej drużynowy charakter. Jak już wyjaśniliśmy na początku, w sporcie drużynowym nie ma tak dużego ryzyka jak w sportach indywidualnych, że słabszy dzień 1 zawodnika diametralnie zmieni szanse zespołu na wygraną. Jednak trzeba też pamiętać o drugiej stronie medalu – analiza przedmeczowa jest tu o tyle trudniejsza, że mamy do przeanalizowania statystyki i informacje dotyczące wielu zawodników, co może skomplikować dojście do poprawnych wniosków.
Koszykówka – przewidywalność
W porównaniu do piłki nożnej koszykówka jawi się jako dużo bardziej przewidywalna dyscyplina sportowa. Zacznijmy od tego, że nie tylko zakłady na wynik meczu, ale w ogóle większość rynków zdarzeń jest tu 2-drogowa, co oczywiście przekłada się na dużo wyższe prawdopodobieństwo trafienia zakładu.
Druga podstawowa zaleta basketu dotyczy stosowanego tu sposobu punktowania. Ponieważ w koszykówce zespoły zbierają często blisko lub nawet ponad 100 punktów w trakcie meczu, to są małe szanse, że wynik spotkania przeważy 1 punkt (jak to się dzieje często w piłce nożnej). Trudno tu też się spotkać z takim scenariuszem, w którym underdog zdobywa pierwsze punkty, a potem skupia się na tym, by tylko utrzymać ten wynik.
Szczególnie przewidywalna jest najlepsza koszykarska liga świata, czyli NBA. Zasady rozgrywek stanowią bowiem, że wygrywa ten zespół, który pokona przeciwnika aż w 4 meczach, więc tym bardziej trudno tu mówić o łucie szczęścia.
Hokej na lodzie – przewidywalność
Z kolei hokej na lodzie jest już dużo trudniejszą dyscypliną sportową do typowania niż koszykówka. Tu znów na warsztat musimy wziąć dyscyplinę sportową, w której możliwe są 3 wyniki danego spotkania, więc prawdopodobieństwo, że obstawiony zakład będzie wygrany, to tylko 33%. Słowem wyjaśnienia – mecze hokejowe na większości imprez nie mogą zakończyć się remisem, ponieważ w przypadku takiego wyniku dochodzi do dogrywki, a jeśli trzeba to też do rzutów karnych. Jednak ponieważ bukmacherzy biorą pod uwagę tylko regulaminowy czas gry, to zakłady bukmacherskie na hokej muszą być 3-drogowe (choć nieliczni bukmacherzy oferują już zakłady na mecz z dogrywką/karnymi, a wtedy są to oczywiście zakłady bukmacherskie 2-drogowe).
Jeśli chodzi o hokej na najwyższym poziomie, to pojawia się tu ten sam problem, co w przypadku najlepszych lig piłki nożnej. W przypadku amerykańsko-kanadyjskiej ligi NHL poziom jest bowiem niezwykle wyrównany, a co za tym idzie, naprawdę często zdarzają się tu nieoczekiwane zwycięstwa underdogów. Jednak ma to swoje uzasadnienie także w ogromnej liczbie rozgrywanych spotkań, a także w tym, że w zasadzie w każdym zespole NHL jest po kilku topowych hokeistów świata.
Konkurencyjną dla NHL ligą jest rosyjska liga KHL, której poziom również jest bardzo wysoki. Niestety w przypadku tych rozgrywek pojawia się dużo niejasności i potencjalnie duże prawdopodobieństwo zdarzeń korupcyjnych. Dlatego również w przypadku KHL nie można mówić o dużej przewidywalności wyników kolejnych meczów.
Natomiast ten problem nie jest sygnalizowany, jeśli chodzi o inne europejskie narodowe ligi hokejowe. Dlatego choć są one słabsze niż NHL czy KHL, być może dobrym rozwiązaniem dla typerów jest skupienie się na typowaniu tego rodzaju spotkań.
Tenis – przewidywalność
Fani tenisa dobrze zdają sobie sprawę z tego, że również ta dyscyplina sportowa jest mocno nieprzewidywalna. Najważniejsza kwestia dotyczy faktu, że jest to sport indywidualny, więc wynik meczu zależy oczywiście od formy danego zawodnika – ale chodzi tu nie tylko o jego ogólną kondycję psychofizyczną i poziom reprezentowany w danym sezonie. Bardzo duże znaczenie ma także tzw. dyspozycja dnia, która jest w zasadzie nieprzewidywalna, bo wpływ na nią mogą mieć takie czynniki, jak choćby złapanie wirusa czy zjedzenie nieświeżego posiłku, ale też. np. sprawy osobiste czy rodzinne, które mogą negatywnie wpłynąć na koncentrację sportowca.
Typowanie zakładów bukmacherskich na tenisa może być też utrudnione przez to, że liczba rozmaitych turniejów i pojedynków tenisowych jest naprawdę olbrzymia. Istnieje więc ryzyko, że zawodnik może zagrać poniżej swoich możliwości, zwłaszcza jeśli chodzi o mecze o mniejszym prestiżu czy o niższej stawce. Pojawia się w tym kontekście także możliwość różnych przekrętów. Oczywiście nie chodzi, jak już wspominaliśmy, o to, że zdecydowany faworyt ma przegrać całe spotkanie ze znacznie słabszym rywalem. Ale np. porażka w 1 seta jest już przecież bardziej prawdopodobna, a kursy bukmacherskie na takie zdarzenie i tak są bardzo wysokie.
Zresztą nie zawsze musi chodzić o korupcję. W tenisie istnieje też dość realne ryzyko, że zawodnik widząc swoją dużą przewagę, może bardziej czy mniej świadomie przestać grać na 100%. Po co ma się przemęczać, skoro czuje, że kontroluje spotkanie, więc może sobie pozwolić na zaczerpnięcie oddechu i odpuszczenie w następnym secie, by potem znów wrócić do gry na serio. Oczywiście nie zdarza się to często i raczej nie czołowym tenisistom, ale trzeba o tym pamiętać, obstawiając zakłady bukmacherskie na mniej utytułowanych zawodników.
Natomiast na plus jak zwykle trzeba zaliczyć fakt, że gracz może skoncentrować się na analizowaniu danych statystycznych i wszelkich nowinek związanych tylko z 2 zawodnikami, którzy będą uczestniczyć w meczu. Poza tym, jeśli spojrzeć na przedmeczowe kursy bukmacherskie na wynik spotkania okazuje się, że w zdecydowanej większości przypadków rzeczywiście wygrywają faworyci (choć jednocześnie niemal każdy turniej niesie ze sobą też jakąś sensacyjną niespodziankę).
Piłka ręczna – przewidywalność
Zakłady bukmacherskie na piłkę ręczną, podobnie jak te na koszykówkę, są o tyle łatwiejsze do obstawiania od wyników w piłce nożnej, że mamy tu do czynienia ze znacznie większą liczbą punktów. Oczywiście w koszykówce jest ich rekordowo dużo, jednak wyniki w piłce ręcznej to zazwyczaj po minimum dwadzieścia kilka punktów dla każdej z drużyn. Oznacza to, że tu także dość rzadko zdarza się, by o wygranej zespołu decydowała tylko 1 bramka. Tego typu przypadkowość jest więc mniejsza niż choćby w meczach piłki nożnej, a zakłady bukmacherskie są na pewno dużo łatwiejsze do poprawnego wytypowania.
Ale za to szczypiorniak ma inną specyfikę. Nierzadko zdarza się tak, że następują tu długie serie straconych bramek – często drużyna, która ma sporą przewagę, nagle traci nawet z 10 goli z rzędu. Dlatego zwłaszcza obstawiając zakłady bukmacherskie na żywo na mecze piłki ręcznej można nie raz pluć sobie w brodę, np. dlatego że nieopatrznie skorzystaliśmy z opcji cash-out.
Na losy rywalizacji szczypiornistów wpływ mogą mieć też błędne decyzje sędziowskie, choć również w tej dyscyplinie sportowej wprowadzany jest powoli system VAR.
Siatkówka – przewidywalność
Siatkówka to sport drużynowy i to taki, w którym szalenie ważne jest odpowiednie nastawienie zawodników, ich silna psychika i pewność siebie. Same statystyki mogą być tu bardzo złudne, a świetna forma siatkarzy nie zawsze przekłada się na wygrane mecze. Kibice siatkarscy przyzwyczajeni są do sytuacji, kiedy po nawet kilku meczach turniejowych wygranych bez straty ani 1 seta następuje spotkanie, w którym ten sam faworyt męczy się z teoretycznie słabszym przeciwnikiem w tie-breaku.
Warto też dodać, że ogólne przekonanie ekspertów jest takie, że bardziej przewidywalna jest męska siatkówka, podczas gdy w żeńskiej nierzadko turnieje obfitują w spore niespodzianki.
Skoki narciarskie – przewidywalność
W Polsce skoki narciarskie to niezwykle popularny sport zimowy, co wynika oczywiście z ogromnych sukcesów naszych skoczków – począwszy od Adama Małysza po Kamila Stocha, Dawida Kubackiego i Piotra Żyłę. Jednak jeśli chodzi o typowanie zakładów bukmacherskich, w przypadku skoków narciarskich bywa to naprawdę trudny orzech do zgryzienia.
Oczywiście zazwyczaj łatwo wskazać, którzy zawodnicy mają największe szanse na wygraną, jednak niezwykle wiele zależy tu od warunków atmosferycznych. Szczególnie szkodliwy jest silny i zmienny wiatr, który może sprawić, że faworyt wykona skok mocno poniżej swoich możliwości – z kolei dużo słabsi zawodnicy, którzy będą mieli lepsze warunki do skakania, mogą niespodziewanie zająć podium zawodów. I choć w związku z lepszymi lub gorszymi okolicznościami pogodowymi przyznawane są bądź odejmowane zawodnikom punkty, to jednak nie jest to rozwiązanie, które w pełni wyrównuje szanse zawodników.
Jest jeszcze inna kwestia, która może pokrzyżować szyki typujących zakłady bukmacherskie na skoki narciarskie. Jeśli pogoda jest naprawdę niesprzyjająca i robi się po prostu niebezpiecznie, druga seria skoków może zostać odwołana, a rozstrzygające są wyniki pierwszej serii. W takiej sytuacji szanse na wygraną zyskują nierówni skoczkowie, czyli tacy, którzy zazwyczaj nie potrafią oddać 2 równie dobrych skoków (czyli ponownie faworyci mogą przegrać z outsiderami).
Żużel – przewidywalność
W przypadku żużlu znów mamy sytuację, w której są pewne „za” i „przeciw” jego przewidywalności. Zaczynając od negatywów trzeba przyznać, że w tym sporcie mamy do czynienia z dość dużą liczbą zdarzeń losowych – czyli tzw. defektów (np. powszechnym zjawiskiem są pękające łańcuszki sprzęgłowe) oraz wypadków na torze. Tego typu rzeczy nie da się przewidzieć i oczywiście potrafią one popsuć zakłady bukmacherskie obstawione przez największych ekspertów czarnego sportu.
Jednak z drugiej strony plusem jest to, że grono najlepszych jeźdźców żużlowych świata tworzy nie więcej jak 40 zawodników, a więc typując zakłady bukmacherskie na ten właśnie sport, możemy dość łatwo przeanalizować szanse tych, którzy biorą udział w wyścigu. To, na co na pewno warto zwrócić uwagę, to prestiż i waga poszczególnych zawodów. Najważniejsze dla żużlowców są wyścigi najlepszej żużlowej ligi świata, czyli rzecz jasna polskiej Speedway Ekstraligi, a także Indywidualne oraz Drużynowe Mistrzostwa Świata na żużlu. W tych zawodach każdy zawodnik walczy o jak najlepsze miejsce, wkładając w to maksimum swoich sił i umiejętności, więc jeśli jesteśmy pewni wysokiej formy zawodnika, zakłady bukmacherskie na niego mają duże szanse na wejście. Z kolei w innych ligach krajowych nagrody są już dużo niższe, tak samo jak i znaczenie zwycięstwa w nich, więc i postawa żużlowców jest często znacznie mniej zaangażowana. Często zawodnicy traktują tego typu zawody bardziej jako treningi czy okazje do przetestowania sprzętu, więc lepiej jest nie stawiać tu zbyt dużych kwot pieniędzy.
Trzeba też pamiętać, że w żużlu jak w żadnym z omówionych w tym artykule sportów, liczy się sprzęt zawodnika. Podobnie jest w innych sportach motorowych, takich jak choćby Formuła 1. Z jednej strony jest tak, że geniusz jazdy nie ma szans na wygraną na słabej maszynie, a z drugiej nawet najlepszy motocykl nie będzie na mecie pierwszy, jeśli dosiadać go będzie zawodnik o niewystarczających umiejętnościach. Analizować trzeba więc oba aspekty i to równie dokładnie. Oczywiście postęp technologiczny sprawia, że w nowym sezonie zawodnik może mieć już zupełnie inny motor, a nawet drobne innowacje i usprawnienia w sprzęcie mogą mieć przełożenie na wyniki wyścigów. Na początku sezonu żużlowego warto więc poczekać z obstawianiem zakładów bukmacherskich i najpierw przyjrzeć się, jak aktualnie na torze radzą sobie zarówno starzy wyjadacze, jak i nowy narybek (w którym mogą pojawić się wschodzące gwiazdy świata żużlu).
Najlepsze sporty do obstawiania zakładów bukmacherskich
Nie można jednoznacznie stwierdzić, że jedna dyscyplina sportowa jest idealna do obstawiania i łatwo jest się na niej wzbogacić, podczas gdy typując zakłady bukmacherskie na inną nie ma się szans na sukces. Obstawianie dowolnego sportu może być zyskowne lub przynosić straty, ponieważ w ogromnej części ostateczny wynik gry zależy od wiedzy sportowej typera, jego umiejętności bukmacherskich, a także odrobiny szczęścia.
Trzeba też zauważyć, że każdy gracz ma indywidualne preferencje co do tego, na jaki sport najlepiej i najskuteczniej obstawia się zakłady bukmacherskie. Jednak bardzo uogólniając i starając się zachować obiektywizm, możemy podsumować, że do najbardziej przewidywalnych dyscyplin sportowych należy koszykówka i tenis.